بیش از 10 میلیون زن در سراسر جهان به آندومتریوز مبتلا هستند. در واقع آندومتریوز وضعیتی است، که در آن پوشش دهانه رحم، به نام آندومتر، در خارج از رحم رشد کرده و تا لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها و دیواره لگن گسترش پیدا می‌کند.
آندومتریوز در بین زنان 30 تا 40 ساله بیشتر رواج دارد؛ ولی دختران 10 ساله هم ممکن است با این بیماری درگیر شوند. حدود نیمی از زنان مبتلا به آندومتر، درد مزمن در ناحیه لگن نیز دارند. در صورتی که تقریبا 70 درصد دچار درد در دوره قاعدگی می‌شوند. ناباروری نیز رواج دارد و از هر دو زن، یک نفر دچار این عارضه می‌شود.
آندومتریوز چیست؟
اندومتر بافت طبیعی پوشاننده حفره رحم است. این بافت به صورت طبیعی در داخل حفره رحم وجود دارد و به صورت سیکلیک و ماهیانه دچار تغییرات قاعدگی می‌گردد. تا هنگامی که اندومتر در داخل حفره رحم قرار دارد، همه چیز طبیعی است. ولی مشکل زمانی به وجود می‌آید، که این بافت به قسمت‌های دیگر بدن مانند داخل لگن سرک می‌کشد و به طور نابه جا در این بخش جای خشک می‌کند. این بافت‌ها در داخل لگن دچار التهاب، خونریزی و چسبندگی داخل لگن شده و همچنین موجب به وجود آمدن کیست‌های شکلاتی به طور مکرر در تخمدان می‌شوند.
با التهاب و کششی که روی اعصاب و بافت ها به وجود می‌آید، سبب ایجاد درد لگنی مزمن می‌شود. معمولا این دردها با شدت زیادی در خانم‌ها و دختران جوان بروز می‌کند و در سنین باروری نیز ممکن است باعث بروز مشکلات ناباروری شود. اما به این صورت نیست، که هر شخصی که به آندومتریوز مبتلا می‌شود، قطعا با مشکل ناباروری روبه رو خواهد شد.
بافت اندومتریال یا همان بافت مخاط رحم شامل غده، گلبول‌های خون و بافت‌های همبند است، که بیشتر درون رحم رشد می‌کند تا رحم را آماده برای تخمک گذاری کند.
زمانی که بافت مخاط رحم در جایی غیر از رحم رشد کند، بیماری اندومتریوز به وجود می‌آید. این بافت‌ها ممکن است در هر جایی از بدن رشد کنند، اما بیشتر در ناحیه لگن رشد می‌کنند و ممکن است نواحی مانند تخمدان‌ها، لوله‌های رحم یا لوله‌های فالوپ، صفاق، گره‌های لنفاوی زیر را در گیر کنند.
به طور معمول، این بافت در زمان قاعدگی فرو می‌ریزد. ولی بافتی که در جای دیگری رشد کرده باشد، قادر به انجام این کار نیست. به همین دلیل منجر به علائم جسمی زیادی از جمله درد می‌شود. هرچه قدر این بافت ها بزرگتر شوند، بیشتر بر عملکرد بدن تاثیر می‌گذارند. درد و دیگر علائم می‌توانند بر جنبه‌های مختلف زندگی از جمله توانایی کار کردن، هزینه‌های پزشکی و دشواری در برقراری رابطه جنسی نیز تاثیر گذار باشد.
علت به وجود آمدن آندومتریوز
به وجود آمدن آندومتریوز علت‌های مختلفی نظیر سن فرد مبتلا به کیست آندومتریوز، وزن فرد، سیکل قاعدگی، ناهنجاری‌های رحمی، عدم بارداری، محیط زندگی و جراحی شکم دارد.
عوارض آندومتریوز
عوارض آندومتریوز شامل مواردی است که تفصیل خواهد شد.
- ناباروری که حداقل 50 درصد افراد مبتلا به اندومتریوز را درگیر می‌کند.
- افزایش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان یا سرطان آدنوکارسینوما ناشی از اندومتریوز
- کیست تخمدان
- التهاب
- ایجاد اسکار و چسبندگی
- مشکلات روده ای و مثانه‌ای
عوامل موثر در ابتلا به اندومتریوز
هر شخصی ممکن است گرفتار اندومتریوز شود. ولی برخی عوامل سبب افزایش احتمال ابتلا به این بیماری می‌شوند که در ادامه تفصیل خواهیم کرد:
- سن: این بیماری بیشتر در زنان بین سنین سی تا چهل سال شایع است.
- هرگز بچه دار نشدن
- ژنتیک: ابتلای یک یا چند تن از نزدیکان به بیماری اندومتریوز
- سابقه پزشکی: ابتلا به عفونت لگن، مشکلات غیرطبیعی رحم یا بیماری‌ای که مانع خارج شدن خون قاعدگی شود.
- سابقه قاعدگی: خونریزی قاعدگی بیشتر از هفت روز یا چرخه قاعدگی کمتر از 27 روز
- مصرف الکل، کافئین و عدم انجام فعالیت های ورزشی: که این موارد می‌توانند موجب افزیش استروژن شوند.
درمان لاپاراسکوپی آندومتریوز
برای درمان آندومتریوز لازم است حتما به متخصص زنان مجرب مراجعه کنید. افراد بسیاری با درمان دارویی جواب می‌گیرند و درمان می‌شوند. ولی در صورتی که آندومتریوز پیشرفت کرده باشد و با دارو قابل درمان نباشد، لاپاراسکوپی آندومتریوز انجام خواهد شد.
لاپاراسکوپی، عمل جراحی جدید و پیشرفته‌ای است که با تکنولوژی‌های پیشرفته انجام می‌شود. بیماران این روش را معمولا ترجیح می‌دهند، زیرا درد و عوارض پس از آن بسیار کمتر از جراحی به روش های دیگر است.
در لاپاراسکوپی متخصصین با استفاده از دستگاه لاپاراسکوپ جراحی را انجام می‌دهند. در واقع لاپاراسکوپی هم روش تشخیصی است و هم این که روشی درمانی برای عارضه آندومتریوز محسوب می‌شود.
در ابتدا برای انجام لاپاراسکوپی آندومتریوز چند سوراخ کوچک روی شکم ایجاد می‌شود. سپس از یک سوراخ دوربین متصل به مانیتور وارد ناحیه مورد نظر می‌گردد. در نهایت اندام‌های داخلی به خوبی بزرگ نمایی شده و پزشک با استفاده از ابزارهای جراحی که از طریق سوراخ به داخل شکم وارد شده‌اند، چسبندگی را برطرف و ترمیم را انجام می‌دهد. گاهی ممکن است چسبندگی شدیدی رخ داده باشد، بنابراین پزشک باید با مهارت کیست، تخمدان و سایر اندام ها را تشخیص داده و مشکل را به خوبی برطرف نماید. در این روش بیمار درد کمتری را احساس می‌کند و به عفوت و چسبندگی کمتری دچارخواهد شد.
مزیت‌های لاپاراسکوپی آندومتریوز
- کم‌ترین میزان برش و جراحت
- کم‌ترین میزان دوره نقاهت به دلیل غیر تهاجمی بودن روش درمان
- درد اندک بعد از انجام جراحی
- انجام تمامی فعالیت‌های روزانه بعد از اتمام جراحی
- عدم ایجاد برش بر روی شکم و حفظ زیبایی شکم
- عدم ایجاد چسبندگی
- عدم ایجاد فتق
- عدم ایجاد عفونت بعد از عمل
علائم آندومتریوز
بیماری‌های دیگری نیز هستند که علائم مشابهی با این بیماری داشته باشند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به بیماری عفونت لگن، کیست تخمدان و سندرم روده تحریک پذیر اشاره کرد.
علائم بیماری اندومتریوز شامل موارد زیر هستند:
- مشکلات روده‌ای و ادراری شامل درد، اسهال، یبوست و نفخ
- دردهای شدید قاعدگی که با مسکن‌های معمول مانند ایبوپروفن قابل کنترل نیستند.
- · کمر درد مزمن و درد شدید در ناحیه لگن
- پریودهای طولانی تر از هفت روز
- تهوع و استفراغ
- مشاهده خون در مدفوع یا ادرار
- درد در هنگام نزدیکی
- خستگی
- خونریزی شدید قاعدگی به طوری که مجبور به تعویض هر دو ساعت یکبار نوار بهداشتی شوید.
دلیل بیماری آندومتریوز هنوز ناشناخته است. با این حال تصور می شود مواردی مثل افزایش استروژن، وراثت، سابقه ابتلا به برخی بیماری‌ها و … علت بیماری آندومتریوز باشند. این بیماری با علائمی مانند دردهای شدید قاعدگی، خونریزی‌های زیاد پریودی، قاعدگی‌های طولانی همراه است. گاهی نیز اندومتریوز بدون علائم است. تشخیص این بیماری نیز روش قطعی ندارد. ولی به کمک معاینه و برخی آزمایش‌ها قابل تشخیص خواهد بود. پزشکان برای درمان بیماری از داروهای مسکن و داروهای هورمونی استفاده می‌کنند. اگر اندومتریوز با این روش‌ها کنترل و درمان نشود، از روش لاپاراسکوپی استفاده می‌شود.
در سال‌های اخیر با پیشرفت علم پزشکی در حوزه زنان با تشخیص زود هنگام بیشتر بیماری‌ها قابل کنترل و بهبود است.
آندومتریوز بیماری کشنده و خطرناکی نیست. ولی در صورتی که به موقع تشخیص و درمان نشود می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود.
