زوجهای جوانی که با مسائل و مشکلاتی در مسیر باروری و تولید مثل مواجه هستند، میتوانند از روش فریز کردن جنین برای بهبود وضعیت باروری و یا پیشگیری از بروز مشکلات باروری کمک بگیرند.
در یک سیکل درمانی از طریق لقاح خارج رحمی (IVF, ICSI) گاهی ممکن است به دلیل زیاد بودن تعداد تخمکها، تعدادی جنین مازاد بر جنینهایی که لازم است در همان سیکل درمانی به زن انتقال داده شوند، ایجاد شوند. این جنینها را میتوان با روشهای فریز کردن و در شرایط ویژه به مدت طولانی نگهداری کرد.
ازاین جنینها پس از خارج شدن از شرایط انجماد، میتوان برای بارداریهای بعدی استفاده کرد. حتی با موافقت زوجین و طی مراحل قانونی به زوجهای نابارور دیگری اهداء کرد. یکی از مهمترین علل توسعه روشهای فریز جنین، کاهش ریسک حاملگیهای چند قلویی است. حاملگی چند قلویی خطر نقص جنین و تولد زودرس را افزایش میدهد.
برای پیشگیری از این وضعیت، تعداد کمتری جنین تازه به رحم مادر منتقل میشود و بقیه جنینها برای استفاده در آینده ذخیره میشوند. علاوه بر این، در شرایطی که رحم مادر آمادگی بارداری را ندارد مثلاً به دلیل شیمی درمانی یا رادیوتراپی و…، میتوان جنینها را برای استفاده در زمانی بهتر فریز کرد.
روش فریز کردن جنین کیفیت جنین را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار نمیدهد. بر اساس مطالعات، شانس بارداری با جنینهای فریز شده تا حدودی کمتر از بارداری با جنین تازه است. شانس موفقیت بارداری به روش انتقال جنین فریز شده به روش فریز کردن و تجهیزات کلینیک، تسلط و مهارت تکنسینها بستگی دارد.
انواع انتقال جنین
انتقال جنین انواع بسیاری دارد، اگرچه اصل اساسی در تمام آنها یکی است.
انتقال جنین تازه:
در این روش، انتقال تخمکها بلافاصله پس از گرفتن از بدن مادر لقاح داده شده و سپس به رحم مادر منتقل میشوند.
انتقال جنین فریز یا منجمد (FET):
انتقال جنین منجمد یا فریز شده، چرخهای است که در آن جنینهای منجمد حاصل از IVF قبلی یا دورههای قبلی دریافت تخمک از بدن مادر، ذوب شده و سپس به رحم منتقل میشوند.
روش انتقال جنین فریز شده:
IVF پنج مرحله اصلی دارد که شامل تحریک، بازیابی تخمک، تلقیح، کشت جنین و انتقال است. در روش انتقال جنین فریز شده تنها مرحله لازم، مرحله انتقال جنین است. ابتدا جنین در آزمایشگاه آماده میشود. انتظار میرود که بیش از 70 درصد از جنینهای فریز شده پس از خارج شدن از حالت انجماد، قابلیت ادامه زندگی را داشته باشند. با این وجود در 30% موارد ممکن است جنین فریز شده توانایی ادامه زندگی را نداشته باشد. وقتی جنین به اندازه کافی بزرگ باشد، از طریق یک لوله نازک به نام کاتتر در رحم کاشته میشود. حاملگی زمانی اتفاق میافتد که جنین در دیواره رحم لانه گزینی کند که حدود 6 تا 10 روز طول بکشد.
دلایل انتقال جنین فریز شده:
• برای جلوگیری از تحریک مجدد تخمدان برای گرفتن تخمک:
در طی یک چرخه IVF داروهای تجویز شده برای گرفتن تخمک ها ممکن است بیش از حد تخمدانها را تحریک کند، که استرس فیزیولوژیکی زیادی به بدن زن وارد خواهد کرد.
در بعضی موارد، بدن زن نمیتواند این همه تحریک را تحمل کند. اگر او مبتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان باشد، یا سطح پروژسترون یا استروژن بالایی داشته باشد، یا در زمان شروع دریافت داروها، ضخامت اندومتر رحم زیر 7 میلی متر باشد، ممکن است توصیه شود که به جای تحریک تخمدان فقط در موقع مناسب جنین های فریز شده از دوره قبل را به بدن زن منتقل کنند.
• انتقال جنین ثانویه:
در یک چرخه IVF معمولی، حدود 10-15 تخمک از طریق تحریک بیش از حد و کنترل شده تخمدان برای تولید تعداد زیادی از جنینهای با کیفیت بالا جهت انتقال گرفته میشود. روش استاندارد امروز انتقال یک یا دو جنین به رحم زن و فریز کردن تمام جنینهای باقی مانده برای تکرار روند در آینده است.
• انتقال جنین فریز شده سه روزه، انتقال جنین کامپکت
جنینهای فریز شده سه روزه یا جنین کامپکت، جنینهای در مرحله کیواژ یا شکاف نامیده میشوند. در حقیقت منظور از جنین کامپکت، جنینهایی هستند که به مرحله بلاستوسیست (5 روزگی) نرسیدهاند. مرحله کلیواژ به این دلیل نامگذاری شده است که در این زمان سلولهای رویان در حال تقسیم (یا شکاف) هستند، اما اندازه جنین با روز اول تفاوتی ندارد. انتقال جنین سه روزه در حدود روز سوم انجام میشود، ولی ممکن است در روز دو یا چهار نیز رخ دهد. به طور کلی انتقال جنین دو تا چهار روزه را انتقال جنین سه روزه نامیده میشود.
اقدامات پس از انتقال جنین فریز شده
تمام داروها را طبق توصیه پزشک خود باید ادامه دهید. توجه داشته باشید که هیچ دارویی را به طور خودسرانه اضافه یا قطع نکنید. آزمایش خون بارداری 15 تا 17 روز پس از انتقال جنین انجام میشود. اگر آزمایش بارداری منفی باشد، آزمایش بارداری 48 ساعت پس از آن تکرار میشود. در صورتی که آزمایش دوم هم منفی باشد، مصرف دارو تحت نظر متخصص مراقبتهای بهداشتی متوقف میشود. اگر آزمایش بارداری مثبت باشد، مصرف داروهایتان را قطع نکنید، بلکه مانند گذشته مصرف کنید و در اسرع وقت برای راهنمایی بیشتر به پزشک خود اطلاع دهید. تا 3 روز پس از انتقال جنین استراحت جزئی داشته باشید. به این صورت که شما میتوانید فعالیتهای سبک انجام دهید. ولی از کارهای سنگین خودداری کنید. حمام کردن پس از انتقال جنین مجاز است. رژیم خاصی پس از انتقال جنین فریز شده وجود ندارد و شما مجاز به مصرف تمام خوراکی ها هستید. ولی سعی کنید با خوردن میوه، سبزیهای تازه و غذاهای ملین از قبزیت (که بعد از انتقال جنین رایج است) جلوگیری کنید. پس از انتقال جنین، اگر هر گونه مشکلی مانند لکه بینی، خونریزی، دل درد یا تنگی نفس به پزشک خود مراجعه کنید.
خطر FET-IVF چیست؟
یک دوره انتقال جنین یخ زده خطرات قابل ملاحظهای نسبت به یک دوره کامل IVF دارد. یکی از خطرات اولیه IVF، سندرم هیپرپرسیونیت تخمدان (OHSS) است.
با توجه به تعداد جنینهایی که منتقل میشود، خطر حاملگی چندگانه وجود دارد. انتقال جنین با افزایش خطر حاملگی خارج رحمی همراه است. همچنین خطر عفونت بسیار کم هم وجود دارد. حتی ممکن است با حفظ فریزر، بعضی از جنینها روند فریز کردن و خنک شدن را نداشته باشند.
مزیت انتقال جنین فریز شده
مهمترین مزیت روش انتقال جنین فریز شده این است که بسیار ایمن و کم خطر است.
بنابراین میتوان بدون ترس از این که مشکلی برای افراد ایجاد شود، از این روش کمک باروری استفاده کرد. این روش از سوی معتبرترین پزشکان انجام میشود و مورد تایید آنها است.
بنابراین مزیتی که دارد این است که در طول سالهایی که انجام شده است به نوعی مراحل آزمون و خطا را گذرانده و میتوان با یقین و اطمینان در این مسیر گام برداشت.
برای انجام فریز جنین از پزشکان و متخصصانی کمک بگیرید که میتوانند بدون هیچ گونه مشکلی روند فریز کردن جنین را انجام دهند.
یکی از مهمترین نقطه امیدواریها این است که در چند ساله اخیر فرهنگ این اقدام درمانی در میان بسیاری از افراد و خانوادهها جا افتاده است و افراد میتوانند بدون هیچ گونه دغدغهای برای این کار اقدام کنند.